A- معمولا” قوام مدفوع شما در سه ماه گذشته چگونه بوده ؟(لطفا” دور یکی از شکل های زیر را که بیشتر شبیه مدفوع شما است دایره بکشید )
برای بزرگنمائی روی تصویر کلیک کنید
تفسیر سئوال اول : اکر در یک جمله کوتاه بخواهم این سئوال را تفسیر کنم میگویم « در بیشتر مواقع قوام مدفوع با زمان ترانزیت روده رابطه مستقیم دارد» .هر چقدر قوام مدفوع سخت تر باشد یعنی از نوع یک ،دو یا سه باشد Colon transit time (CTT) طولانی تر و غیر طبیعی است.
در بیمار با Irritable bowel syndrome (IBS) زمان ترانزیت طبیعی ولی قوام مدفوع متغیر است و از نوع ۱ و ۲ نیست در نتیجه در این بیماران زمان ترانزیت طبیعی است . یعنی اگر بیمارمان با دقت Bristol stool chart علامت بزند تا حدودی پاسخ CTT بیمار را نیز به ما میگوید .البته همیشه این ارتباط دقیق نیست . بهتر است اگر پرسشنامه ما سیاه سفید است یک نمونه رنگی داشته باشیم و به بیمار بدهیم تا در پاسخ دقت بیشتری داشته باشد .
B- ایا شما فکر میکنید یبوست شما بدلیل این است که :
احساس دفع ندارید ——- احساس دفع مرتب دارید ولی نمی توانید دفع کنید ——-
تفسیر سئوال دوم :من به پاسخ این سئوال توجه زیادی میکنم گاهی شفاهی هم از بیمار میپرسم چون در تصمیم گیری کمکم میکند .همیشه احساس دفع البته اگر در رکتوم التهابی نباشد (کولیت السروز…) ویا ضایعه فضاگیر مثل توده در رکتوم نباشد ، بدلیل تجمع مدفوع در رکتوم و افزایش فشار رکتوم است .بیماری که اظهار میکند احساس دفع دارد ولی دفع نمیکند پس از رد اسیب های ارگانیک باید فکر کرد مواد مدفوعی کافی در رکتوم است ولی به دلائل دیگر مثل Dyssynergia …… قدرت دفع ندارد و اما اگر بیمار اظهار کند که احساس دفع ندارد باید فکر کرد که ۱- بیمار اختلال حس رکتوم دارد (دیابت ) ۲- سابقه ضایعات نخاعی دارد (حجم مدفوع در رکتوم کافی است ولی حس منتقل نمیشود) ۳- و یا با احتمال بیشتر به دلیل مصرف کم فیبر مدفوع کافی در رکتوم وجود ندارد و فشار رکتوم به استانه تحریک نمی رسد و در این حالت میتوان امید داشت که High fiber diet دفع بیمار را بهبود می یابد ۴- انتقال مدفوع از قسمت ابتدای کولون به قسمت رکتوم صورت نمیگیرد .
C- از چه نوع توالتی استفاده میکنید ؟
استفاده از توالت ایرانی ——- استفاده از توالت فرنگی ——–
یکی از سبک های زندگی (Lifestyle) در دفع استفاده از توالت ایرانی در کشور ما است که شخص شرایط چمباتمه اتخاذ میکند در این حالت زاویه آنورکتال (زاویه بین کانال انال و رکتوم ) بیشتر میشود ،و هم زمان ارنج ها روی زانوها قرار میدهند ، شانه ها را شل میکنند و بطور طبیعی نفس میکشند ، سپس عضلات شکم را بخارج برجسته میکنند تا دور کمرزیاد شود تا ایجاد یک پمپاژ به پائین و عقب شود و مدفوع براحتی خارج شود .
برای بزرگنمائی روی تصویر کلیک کنید
برای بزرگنمائی روی تصویر کلیک کنید
و اما در توالت فرنگی شخص وضعیت نیمه چمباتمه بخود میگیرد و زاویه انورکتال کمتر است و پیچ تندتری در مقابل دفع مدفوع از رکتوم به کانال انال ایجاد میشود و دفع سختتر است .
برای بزرگنمائی روی تصویر کلیک کنید
البته برای کسانی که بدلائلی از نظر پزشکی نمی توانند از توالت ایرانی استفاده کنند بهتر است از یک زیر پائی به بلندی ۳۰ سانتیمتری استفاده کنند ،هر چند باز به کارائی استفاده از توالت ایرانی نیست ولی در این وضعیت با زیاد شدن زاویه انورکتال دفع بهتر میشود .و باور کنید بعضی از بیمارانم با همین روش دفع طبیعی پیدا کردند .
برای بزرگنمائی روی تصویر کلیک کنید
D- شاخص های شدت یبوست
سئوال اول از شاخص های شدت یبوست :
هر چند وقت چند وقت اجابت مزاج دارید ؟ ۱ بار در روز (o )——-
۲ بار در هفته (۱)——- یک بار در هفته (۲)——-
کمتر از یک بار در هفته (۳)—— کمتر از یکبار در ماه (۴)—-
تفسیر سئوال چهارم :دفع طبیعی یعنی چه ؟ دفع طبیعی از سه بار در روز تا سه بار در هفته متغیر است ،از نگاه بیمار درد درموقع دفع ،مدفوع سفت ،کم شدن دفعات دفع میتواند تعریف یبوست باشد ولی از نظر پزشکی یبوست عبارت است از کم شدن دفع به کمتر از سه بار در هفته و یکی از شاخص های شدت یبوست هم دفعات دفع در هفته و ماه است .همینجا ذکر کنم از نظر پزشکی تغییر در اجابت مزاج (سفت شدن مدفوع ،شل شدن مدفوع ،افزایش یا کاهش دفعات دفع …) بخصوص اگر بیشتر از ۶ تا ۸ هفته ادامه یابد باید بررسی شود بخصوص اگر سن بیشتر از ۴۵ سال باشد ولی تعریف پزشکی یبوست یعنی دفع کمتر از ۳ بار در هفته .
سئوال دوم از شاخص های شدت یبوست
شما بطور متوسط چه مدت برای دفع در توالت می نشینید ؟
کمتر از ۵ دقیقه (۰)—– ۵ تا ۱۰ دقیقه (۱)—– ۱۰ تا ۲۰ دقیقه (۲)—–
۲۰ تا ۳۰ دقیقه (۳)—– بیشتر از ۳۰ دقیقه(۴)—–
تفسیر سئوال پنجم :زمان یک دفع طبیعی تا ۵ دقیقه است و کمتر از ۵ دقیقه و بیماری که بیشتر از ۵ دقیقه برای دفع زمان صرف میکند در حقیقت میتوان گفت مشکل دفع دارد و چه قدر این زمان بیشتر باشد شدت یبوست میتواند بیشتر باشد .
گاهی بیمارانم صحبت از نیم ساعت میکنند ،ویکی از عوارض طولانی نشستن و بخصوص اگر با زورزدن زیاد باشد ایجاد شقاق مقعد و یا بواسیر (Hemorrhoid ) است که خود شقاق مقعد بدلیل ترس از درد در موقع دفع شدت یبوست را بیشتر میکند .
برای بزرگنمائی روی تصویر کلیک کنید
و من گاهی به بیمارانم میگویم اگر در طول ۴ دقیقه دفع نداشتید یا احساس میکنید دفع شما کامل نشده منت کشی نکن از دستشویی خارج شو حادثه مهمی پیش نمی آید .چگونه می فهمید که زور زیاد می زنید ؟ در حین زورزدن انسان تغییر حالت میدهد مثلا دندانهایش را روی هم فشار میدهد ،دستانش را مشت میکند ،عضلات پاهایش را منقبض میکند یا با انقباض عضلات گردن چین های زیادی در گردنش ظاهر میشود …..
برای بزرگنمائی روی تصویر کلیک کنید
